Interview met Lideweij Bosman – auteur van Naupaka, waarin ze beschrijft hoe ze de liefde van haar leven verliest aan kanker. Uiteindelijk neemt ze de moeilijkste beslissing van haar leven.
“Sander heeft me geleerd om het leven te vieren”
Lideweij Bosman woont samen met haar grote liefde Sander als ze te horen krijgt dat hij lymfeklierkanker heeft. Na een jarenlang ziekbed overlijdt hij. Bosman schrijft de heftige strijd tegen deze ziekte van zich af. Dit vormt later de basis voor haar autobiografische debuut Naupaka. Een inspirerend en aangrijpend verhaal over haar omstreden besluit om voor langere tijd naar Hawaï te vertrekken en zowel Sanders overlijden als zijn crematie niet bij te wonen. Lideweij Bosman over doodgaan, je hart volgen en tegen de stroom in zwemmen.
Als je grote liefde Sander na een slopend ziekteproces van jaren op zijn sterfbed ligt, besluit je om naar Hawaï te vertrekken. Waarom?
“Toen we wisten dat Sander de lymfeklierkanker niet zou overleven, begon hij steeds meer te drinken. Vóór de ziekte was drank ook al een probleem en stonden we al eens op het punt om uit elkaar te gaan. Het klinkt gek, maar doordat Sander hodgkin kreeg, hadden we weer een gezamenlijk doel en werd onze relatie en onze band nog sterker.
Toen zijn pijn steeds erger werd en later zelfs ondragelijk, was drank het enige dat zijn klachten kon verzachten. Heel logisch dus dat hij naar de fles greep! Maar voor mij werd het extra zwaar. Steeds vaker trof ik hem thuis half bewusteloos aan op de keukenvloer. Dan had hij zich een delirium gezopen en wist hij niet wat er was gebeurd of wie ik was. Door de alcohol veranderde zijn gedrag. We hadden er al 6 jaar strijd, hoop, verdriet en ziekenhuisbezoeken op zitten. En al zo vaak hadden we afscheid van elkaar genomen vlak voor een ingrijpende operatie. Het was slopend, voor ons allebei. Niet alleen hij ging kapot aan de ziekte, ook ik ging eraan onderdoor als ik niet oppaste. Het laatste stukje van zijn leven had ik heel graag mét hem willen doormaken, maar psychisch was hij er niet meer en ik was tot op het bot uitgeput.”
Vier maanden voordat Sander overlijdt, sterft je vader. Heeft dat jouw keuze om niet naar de crematie te gaan beïnvloed?
“Dat speelde zeker mee. Sander en ik waren samen bij de crematie van mijn vader. Het was natuurlijk fijn om met z’n allen bij elkaar te zijn. Om het verdriet met mijn moeder, broers en vrienden te kunnen delen. Maar de crematie was niet het moment dat ik afscheid van mijn vader nam. Dat lukte pas daarna, in m’n eentje in de natuur.
De ceremonie ging compleet langs me heen. Het was heel heftig. We wisten allebei dat Sander de volgende zou zijn.”
(Lideweij slikt, veegt een traan van haar wangen en vertelt verder.)
“Ik zag mezelf al zitten bij de crematie van Sander. En dat ik daarna alléén naar huis zou moeten. Naar ons huis in Utrecht, boordevol met herinneringen aan Sander en een lege toekomst zonder hem. Terwijl het leven van de anderen na de plechtigheid ‘gewoon’ weer door zou gaan. Ik wist dat ik dat niet wilde, dat ik dat niet kón.”
Ook als vrienden en familie herhaaldelijk aandringen om toch naar Nederland te komen om Sander bij te staan in zijn laatste strijd, blijf je bij jouw keuze. Kun je je voorstellen dat mensen dit niet begrijpen?
“Ja heel erg goed! Omdat ik het zelf ook maar nauwelijks begreep. Op Hawaï, waar ik toen was, hebben familie en vrienden me op het hart gedrukt om terug te komen. En ik heb op het punt gestaan om een ticket naar Nederland te boeken. Ik ben toen eerst een stuk gaan hardlopen. Om de verscheurdheid in mezelf enigszins in te dammen en om er zeker van te zijn dat ik geen besluit zou nemen gebaseerd op de emoties en meningen van anderen.”
“Op dat moment kwam de herinnering van mijn vader naar boven toen hij een hartstilstand kreeg. Ik was achttien en verbleef als au pair in Frankrijk. Mijn vaders toestand was heel kritiek. Het was maar net hoe het kwartje zou vallen of hij het zou overleven of niet. Ik hyperventileerde, tripte en heb negen uur lang in de trein naar huis gezeten zonder te weten of mijn vader er nog was – in die tijd waren er nog geen mobiele telefoons.
Sanders toestand was al net zo kritiek. Hij was in korte tijd hard achteruit gegaan en het kon nu elk moment gebeuren. Mijn bottlenek was de terugrit. Om van Hawaï naar Nederland te reizen, ben je 24 uur onderweg, opgesloten en zonder mobiel bereik. Opnieuw zoiets meemaken, was ondragelijk. Dus tegen alle weerstand in besloot ik om niet terug te gaan.”
Heb je nog contact met de familie van Sander?
“Nee, helaas niet. Toch begrijp ik waarom ze dat niet meer willen. Ik leg me erbij neer en respecteer hun wens.”
“Ik wilde geen besluit nemen dat gebaseerd is op de emoties en meningen van anderen”
Waar staat Naupaka voor?
“De naupaka is een Hawaïaanse halve bloem waaraan een liefdeslegende is verbonden. Sander had hierover gelezen toen we daar eind 2012 op vakantie waren. En omdat deze legende ook heel erg óns verhaal is, had hij bedacht om mij met dit bloemetje ten huwelijk te vragen. Op een vroege ochtend met zonsopkomst heeft Sander me met deze bloem ten huwelijk gevraagd.”
Wat is die legende?
“Het gaat over de vuurgodin Pele die volgens de Hawaïanen nog steeds op het eiland woont. Deze vuurgodin Pele had een oogje op een man die al een geliefde had. Het echtpaar was zo hecht dat het de vuurgodin niet lukte het tweetal uit elkaar te drijven. Woest joeg ze de man de bergen in om hem te vermoorden met haar vuur. Maar gelukkig staken de zussen van Pele hier een stokje voor en betoverden hem in een halve bloem. Zo ook zijn vrouw die aan de waterkant zat. Hawaï wordt zowat overwoekerd door de naupaka-bloem: in de bergen met de blaadjes omhoog en aan de waterkant met de blaadjes naar beneden. Volgens de legende groeien ze op een dag weer naar elkaar toe en vormen ze één bloem.
Ook Sander en ik waren heel close en werden door het kwaad – de lymfeklierkanker – uit elkaar gedreven. Sander zei: we zullen niet samen oud worden, maar ooit vormen we weer één bloem.”
In Naupaka komt regelmatig spiritualiteit voor. Je ondergaat op Hawaï allerlei healing rituelen en komt zelfs geestverschijningen tegen. Hoe hoog is het zweefgehalte?
“Moet ik het een cijfer geven?”, vraagt Lideweij lachend.
“Zeker toen de reguliere zorg het liet afweten, ben ik me steeds meer gaan verdiepen in alternatieve routes. Om te zien of ik Sander daarmee verder kon helpen. Zo lag Sander een keer misselijk van de chemo op de bank. Intuïtief legde ik toen mijn handen op zijn lichaam. En wonderbaarlijk genoeg knapte hij op. Zelfs zo erg dat hij zei: ik ga wel even boodschappen doen. Terwijl hij daarvóór nog liep weg te trekken op de bank, zoals Sander dat zou zeggen.
Ik heb een soort zesde zintuig voor de mystieke wereld. Op een gegeven moment begon ik tijdens een meditatie kleuren te zien. Het maakte me nieuwsgierig. Mijn moeder vertelde dat ik dit als kind al zag. Tja, en waarom zou ik daar dan niet óók over schrijven?”
Is jouw boek abacadabra voor iemand die geen kaas heeft gegeten van spiritualiteit?
“Voor mij was het een manier om grip te krijgen op een ongrijpbare wereld. Een onmogelijke missie natuurlijk. Dus heb ik mijn proces daarin zo goed en zo concreet mogelijk geprobeerd te verwoorden, zodat het begrijpelijk is voor iedereen.
Ik sprak met mensen die na het overlijden van hun geliefden ook contact hadden met hun overledenen, maar er nooit eerder met anderen over durfden te praten. Uit angst om afgeschilderd te worden als een dwaas. Hoewel het nog niet echt geaccepteerd is in onze maatschappij, wil ik open en eerlijk zijn over wat mijn ervaring is met het ongrijpbare en het hiernamaals.”
Kun je daar een voorbeeld van geven?
“Tijdens één van de vele keren dat Sander en ik afscheid van elkaar namen, vlak voor een ingrijpende behandeling, vroeg ik Sander of hij een teken wilde geven als hij boven was. Zodat ik wist dat het goed met hem ging. Eerst stond hij er sceptisch tegenover, maar uiteindelijk zei hij dat als het zou lukken, hij het volume van de muziek plotseling heel hard zou zetten. Muziek was zijn grootste hobby. Hij moest smakelijk om het idee lachen.
De dag nadat Sander stierf, ging ik naar yoga-les in een Hawaïaans hutje in de jungle om mijn zinnen te verzetten. Tijdens de les sprong ineens de geluidsapperatuur aan en klonk er keiharde muziek. Iedereen schrok zich wezenloos. Ook de yogalerares. Deze muziek stond níet op haar playlist. Sterker nog, ze had haar iPhone nog niet eens ingeplugd!”
Wat heb je van Sander geleerd?
“Hij heeft me heel erg geleerd om van kleine dingen te genieten. Als ik bijvoorbeeld op een druilerige doordeweekse dag natgeregend van mijn werk thuiskwam, had hij sushi besteld en trok dan een koude fles champagne open. Gewoon op een maandag. Dat was Sander ten voeten uit. Hij vierde het leven!”
“Je kunt je eigen leven hebben
én tegelijkertijd je dierbaren tot steun zijn”
Wat hoop je met dit boek te bereiken?
“Ik hoop dat ik mensen kan helpen en inspireren die in een vergelijkbare situatie zitten. Om bijvoorbeeld te voorkomen dat ze in een isolement terecht komen door er anderen bij te betrekken. Want het is heel veilig om je wereldje klein te houden, maar je hoeft je niet tot het bittere eind weg te cijferen. Door goed voor jezelf te blijven zorgen, hoef je er niet aan onderdoor te gaan en kun je meer voor de ander betekenen. Je kunt je eigen leven hebben én tegelijkertijd je dierbaren enorm tot steun zijn.
Met de opbrengst van mijn boek wil ik young start-ups helpen om hun dromen waar te maken. Er zijn heel veel kleine bedrijfjes die mij belangeloos hebben geholpen bij het tot stand komen van mijn boek. En ik wil graag iets terug doen, op geheel Hawaïaanse wijze. Een deel van de opbrengst van Naupaka reserveer ik op mijn beurt om andere startende ondernemers te helpen, die met hún bedrijfje ook weer andere startende ondernemers gaan helpen. Op die manier ontstaat er een sneeuwbal-effect.”
Ben je nieuwsgierig naar het boek Naupaka? Hier kun je het boek bestellen.
